Błotniak Łąkowy

Krajowy Cenzus Błotniaka Łąkowego został zaplanowany jako jedno z zadań w projekcie POIS.05.01.00-00-381/12 „Ochrona błotniaka łąkowego w Polsce”, który był realizowany przez Towarzystwo Przyrodnicze „Bocian” ze środków Unii Europejskiej w ramach Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko oraz Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej. Cenzus błotniaka łąkowego został przeprowadzony na 100 losowo wybranych powierzchniach (kwadraty 10x10 km) w latach 2013 i 2014 r. Zgodnie z założeniami Krajowego Planu Ochrony Błotniaka Łąkowego zatwierdzonego w dn. 20.08.2015 r. przez GDOŚ, w latach 2018-2019 (pięć lat po przeprowadzeniu pierwszego cenzusu) planujemy powtórzenie liczeń na tych samych 100 powierzchniach próbnych. Tym razem liczenia będą prowadzone w ramach projektu POIS.02.04.00-00-0018/16 pt. "Realizacja Krajowego Planu Ochrony Błotniaka Łąkowego - etap I".  Metodyka liczeń będzie taka sama, dzięki czemu możliwe będzie porównanie danych z dwóch okresów liczeń. 

Czym jest cenzus
Cenzus, czyli inwentaryzacja błotniaka łąkowego (liczenie wszystkich osobników) na reprezentacyjnych powierzchniach próbnych, pozwoli poprzez ekstrapolację wyników na sformułowanie oceny liczebności dla obszaru całego kraju.  W przeciwieństwie do monitoringu, który uzyskane wyniki ilościowe traktuje jako wartości indeksowe, określa tendencje oraz zmiany w liczebności i rozmieszczeniu w czasie,  cenzus ma za zadanie możliwie jak najtrafniej określić liczebności i rozmieszczenie badanej populacji. W wyniku wykonania pełnego cenzusu możliwe jest oszacowanie bezwzględnej liczebności populacji zawarte w przedziale, którego górną granice stanowi liczba wszystkich zarejestrowanych rewirów (kategorie: gniazdowanie pewne i prawdopodobne), dolną – liczba terytoriów w kategorii gniazdowanie pewne. 

Modelowanie predyktywne
Powierzchnie próbne, na których będą prowadzone liczenia błotniaka łąkowego zostaną wylosowane z warstwy, która powstanie dzięki modelowaniu predyktywnemu. Ocena prawdopodobieństwa występowania błotniaka łąkowego zostanie wykonana w oparciu o algorytm uczenia maszynowego, gdzie model prawdopodobieństwa rozmieszczenia gatunku budowany jest na podstawie próbkowych danych o jego rzeczywistym występowaniu. Część lokalizacji rzeczywistych wprowadzanych do modelu tworzy tzw. zbiór uczący. Algorytm przypisuje do tych lokalizacji odpowiadające im zmienne siedliskowe, a następnie klasyfikuje pozostałe części badanego obszaru pod kątem podobieństwa układu zmiennych siedliskowych do zbioru uczącego. Obszary o zbliżonym układzie zmiennych są identyfikowane jako optymalne, gdyż cechuje się podobnymi warunkami siedliska, jak rzeczywiste miejsca stwierdzenia gatunku. W zależności od podobieństwa siedlisk do układu optymalnego, każdej komórce gridu przypisywane jest prawdopodobieństwo (P) stwierdzenia gatunku. Im wyższa jest wartość (P), tym bardziej odpowiedni układ siedlisk cechuje daną komórkę. Na potrzeby cenzusu, lokalizacje rzeczywiste tzw. zbior uczący stanowią:
- stwierdzenia gatunku na powierzchniach monitoringowych (MPPL, MPD, MPM), 
- obserwacje błotniaka łąkowego zdeponowane w kartotekach ogólnopolskich i regionalnych, 
- wykazy zaobrączkowanych ptaków,
- obserwacje indywidualnych obserwatorów. 

Czego się dowiedzieliśmy z pierwszego cenzusu (lata 2013-2014)
Błotniak łąkowy jest bardzo nielicznym, lokalnie nielicznym ptakiem lęgowym niżu Polski. Występuje nierównomiernie, najliczniej w centrum i na wschodzie kraju. W roku 2013 całkowita liczebność krajowej populacji błotniaka łąkowego została oszacowana na ok. 3100 par (2400-4000), natomiast w roku 2014 na 3900 par (3000-5200) przy rozpowszechnieniu sięgającym ponad 30% (dla lat 2000-2012). W latach 2013-2014 całkowita liczebność krajowej populacji została oszacowana na ok. 3400 rewirów (95%PU: 2700-4300), przy zagęszczeniu w warstwie „optymalnej” wynoszącym 2.93/100 km2 (2.30-3.77) i średnim zagęszczeniu dla całego kraju 1.07/100 km2 (0.85-1.37). Liczebność krajowej populacji błotniaka łąkowego stanowi około 20% całkowitej liczebności tego gatunku w Unii Europejskiej. Zagęszczenie populacji błotniaka łąkowego pozytywnie koreluje z powierzchnią użytków rolnych i upraw ziemniaków. Najwyższe zagęszczenia gatunku zostały stwierdzone na obszarach o charakterze wysoczyzn: lekko wyniesionych i płaskich obszarów otoczonych obniżeniami i pradolinami. Wśród regionów spełniających te warunki, błotniak łąkowy występuje wyłącznie w tych o niewielkiej lesistości, ekstensywnym rolnictwie i kontynentalnym klimacie. Dane zgromadzone w wyniku realizacji cenzusu posłużyły do opracowania Krajowego Planu Ochrony Błotniaka Łąkowego. 

Kontakt
Koordynacja zadania: Dominik Krupiński, e-mail: dominik@bocian.org.pl

Analiza danych
dr hab. prof. UAM Lechosław Kuczyński
e-mail: lechu@amu.edu.pl
Pracowni Ekologii Populacyjnej UAM w Poznaniu
http://popecol.home.amu.edu.pl/pl/zespol/lechu-pl

Osoby i organizacje które udostępniły dane (stwierdzenia błotniaka łąkowego) - kolejność przypadkowa.

Ogólnopolskie Towarzystwo Ochrony Ptaków (OTOP), Komitet Ochrony Orłów (KOO), Śląskie Towarzystwo Ornitologiczne (ŚTO), Towarzystwo Badań i Ochrony Ptaków (TBOP), Paweł Mirski, Karol Trzciński, Piotr Zabłocki, Michał Wolny, Marek Kowalski, Mirosław Rzepała, Tomasz Chodkiewicz, Sebastian Menderski, Lechosław Kuczyński, Przemysław Chylarecki, Jacek Betleja, Łukasz Kajtoch, Monika Czuchra, Michał Radziszewski, Marek Bebłot, Grzegorz Grzywaczewski, Paweł Grzegoruk, Paweł Grzegorczyk, Jerzy Bauer, Arkadiusz Sikora, Grzegorz Neubauer, Mateusz Ściborski, Michał Budka, Lucjan Kleinschmidt, Bogdan Kotlarz, Łukasz Głowacki, Rafał Klimaszewski, Robert Biały, Grzegorz Kamiński, Grzegosz Szewczyk, Pawel Kowalczyk, Małgorzata Górska, Jarosław Mydlak, Jerzy Lewtak, Krzysztof Szulak, Tomasz Grzybowski, Marek Jobda, Marcin Wierzbicki, Rafał Klimczak, Jerzy Mikołajczuk, Andrzej Łukijańczuk, Marcin Przepiórka, Szymon Kielan, Bogdan Kościan, Agnieszka Parapura, Patrycja Stefaniuk, Krzysztof Stefaniuk, Piotr Pawłowski, Przemysław Abramowski, Marek Lewkowicz, Adrian Polak, Tomasz Lippoman, Grzegorz Ławecki, Maciej Cmoch, Przemysław Obłoza, Jan Jejno, Andrzej Węgrzynowicz, Michał Dziedzic, Mateusz Chamioło, Tomasz Grabowski, Paweł Niski, Kamil Kryński, Wojciech Okliński, Maciej Szczygielski, Marek Maluśkiewicz, Sławomir Niedźwiecki, Mateusz Gutowski, Paweł Tomaszewski, Piotr Tabaka, Krystyna Liersz-Żelasko, Paweł Wójcik, Dawid Cząstkiewicz, Michał Wojcieszuk, Marek Adamski, Jacek Gregorowicz, Piotr Szypulski, Piotr Pawłowski, Jakub Michalak, Bartosz Grzelak, Adam Stankowski, Paweł Mikłasiewicz, Siwiec Lidia, Cabaj Andrzej, Michał Wojcieszuk, Tomasz Bartos, Tadeusz Baraniecki, Zuzanna Pestka, Witold Stefaniak, Michał Wojcieszuk, Grzegorz Ławecki, Anita Rusiecka, Paweł Szczepaniak, Paweł Powałka, Przemysław Laskowski, Rafał Kołakowski, Rafał Wyszyński, Katarzyna Kubicka, Wiesław Kalicki, Jakub Stasiak, Artur Mikołajewski, Anna Mikołajewska, Jarosław Krogulec, Antoni Marczewski, Marcin Romanowski, Michał Maniakowski, Michał Święcicki, Sylwester Gibowski, Mirosław Torbicz, Sylwia Kucharska, Arkadiusz Stroynowski, Andrzej Sawic, Ewelina Hanyż, Paweł Kobyłecki, Sylwester Gibowski, Irena Danielecka, Mateusz Wójcik, Piotr Zaborowski, Adam Juźwiak, Patryk Kokociński, Michał Jarończyk, Oliwier Myka, Danuta Pepłowska-Marczak, Krystian Jarończyk, Krystyna Szymankiewicz, Lars Lachmann, Jarosław Chojnacki, Artur Gierasimiuk, Sławomir Ligęza, Karolina Prochowska, Marek Zarzycki, Maciej Niepomnik, Dawid Panasiuk, Grzegorz Saganowski, Leszek Kochanowicz, Roman Sołowianiuk, Irena Danielecka, Adam Michalczyk, Andrzej Dylik, Wojtek Guzik, Marek Kapelski, Arkadiusz Artyszuk, Mateusz Łysek, Maciek Kowalski, Maciej Szajda, Adam Dąbcz, Maciek Nagler, Maja Chmielewska, Robert Magryta, Karol Sieczak, Jan Balcerzak, Ewa Szczepankiewicz, Mariusz Lemiecha, Arkadiusz Artyszuk, Brygida Lechojda, Marcin Lepka, Ryszard Jankowski, Wojciech Kulwas, Adrian Lasek, Jolanta Pozorska - Cuppa, Marek Adamski, Tomasz Bartos, Mirosław Nowicki, Jarosław Chojnacki, Edward Drewitt, Maciej Niepomnik, Hanna Sztwiertnia, Seweryn Huzarski, Piotr Zientek, Krzysztof Gajda, Edyta Róż, Piotr Wasiak, Przemysław Boguszewski, Krzysztof Krukowski, Antoni Knychała, Maciej Kowalski, Ryszard Danielecki, Paweł Kwaśniewicz, Paweł Czechowski, Aleksandra Szurlej-Kielańska, Olaf Ciebiera, Rafał Świerad, Stanisław Rusiecki, Paweł Sieracki, Paweł Kobyłecki, Wojciech Woźniak, Marek Pach, Mirosław Więcek, Andrzej Wąsicki, Łukasz Czajka, Adam Kuźnia, Wiesław Lenkiewicz, Romuald Mikusek, Bartosz Smyk, Andrzej Wuczyński, Michał Budka, Joanna Frankiewicz, Monika Pastrykiewicz, Piotr Lewandowski, Bartosz Kaźmierczak, Waldemar Krasowski, Roman Maniarski, Dawid Kilon, Rafał Szarafiński, Andrzej Dylik, Teresa Blank, Mariusz Blank, Julian Lewandowski, Tomasz Tumiel, Grzegorz Grygoruk, Paweł Białomyzy, Marcin Wereszczuk, Michał Korniluk, Piotr Świętochowski, Mariusz Dąbek, Czesław Leonik, Paweł Wieczorek, Piotr Zięcik, Mateusz Ledwoń, Krzysztof Martini, Marek Martini, Karolina Dobrowolska-Martini, Mariusz Kiotka, Tadeusz Stawarczyk, Jan Lontkowski, Kazimierz Rybak, Leszek Matacz, Paweł Kołodziejczyk, Jarosław Regner, Lukasz Głowacki, Marek Zarzycki, Marcin Sęk, Maciej Szczupal.

Wszystkim serdecznie dziekujemy za pomoc!

Aktualizacja 14.04.2020 r.